Kári og Bárður í The Yearbook of Polar Law

Háskólinn á Akureyri má metast sum tvíburðaháskúli okkara, liggur á Akureyri júst á stødd við Tórshavn, á Norðlandinum júst á stødd við Føroyar, við júst somu avbjóðingum sum fráflyting og kapping frá universitetunum ið fólk plaga at fara á fyri sunnan.

Tey á Akureyri hava í stórum stíli megnað at tikið við avbjóðingini, hava omanfyri 1600 lesandi, eru størsta einstaka arbeiðspláss á Norðlandinum og ímyndin av framburði og menning hjá vinnu, fyrisiting og ungdómi.

Akureyringar hava sum tey einastu í verðini útbúgving á masterstigi í lóg nevnda Polar Law. Granskingarparturin verður skipaður á árligari ráðstevnu ið er grundarlag undir árligu útgávuni The Yearbook of Polar Law. Bókin er nú komin á fjórða sinni við greinum frá ráðstevnuni í 2012. Knappliga 40 røður, greinar og ummæli, ið fylla knappar 400 síður var úrslitið av ráðstevnuni, sum í 2012 var hildin í Nuuk at staðfesta góða samstarvið millum háskúlanna á Akureyri og í Nuuk.

Kári á Rógvi helt eisini røðu á ráðstevnuni og teir Bárður Larsen lótu úr hondum grein ið nevnist “A Faroese Constitution? – Faroe Islands between Parliamentary Sovereignty and Sub-Sovereign Constitutionalism, between Statutory Positivism and Pragmatic Reasoning.”

Greinin viðger mótmæli frá summum donskum lógkønum móti føroyskari stjórnarskipan. Greinin sýnir, at stjórnarskipanir eru sera týðandi og vanligar fyri lond í samveldi, at hetta er norrøn hevd við fordømum sum Íslandi knýttum at Danmark og Noregi knýttum at Svøríki, at sera mong lond á lægri ríkisrættarstigi stigi enn fullveldi um allan heim hava stjórnarskipanir, umframt at hetta samsvarar við stjórnarrættarligt ástøði hjá fremstu nútíðar serfrøði, eisini við bæði klassiska og nýliga danska teori og sjálva heimastýrisskipanina.

Greinin setir fram ta fatan, at vandamálið er tann óhepna leitanin eftir vissum heimildum, eftir samtyktari og kunngjørdari lóg í §-formi, heldur enn at viðurkenna søgu og siðvenju sum lógkeldur. Stóri fyrimunurin við føroyskari stjórnarskipan er sum viti og vegleiðari fyri føroyskari stjórnarrættarligari sjálvsfatan og enn meira sum byrjan til størri stjórnarrættarligt medvit og tulking av ótøttu lóggávuni í ljósinum av væl orðaðum meginreglum ið fólkið sjálvt hevur samtykt.       

Niðurstøðan er, at lógpositivisma og denturin á, at lóg skal vera í samsvar við grundleggjandi hugtøk og vera forútsigilig, er vorðin veruligur bági í øllum føroyskum lógar- og stjórnartættum. Serliga forða tykist vera tann friðarliga og stigvísa menningin av bæði ríkisrættarligum og innanhýsis stjórnarligum viðurskiftum ígjøgnum eitt dynamiskt broytiligt stjórnarrættarligt skjal við ásetingum um tjóðarfullveldi, innanhýsis mannagongdir eins og rættindi hjá einstaklingum og bólkum. Hetta er partur av størri vandamáli við lógpositivismu ið serliga í høpinum hjá smáum løgdømum forðar menning í lóg ígjøgnum kjak um kjarnuvirði og lógarstandardar og heldur kvalir okkum í veruleikafjarum nøgdum av alt ov smálutakendari lóggávu, sum rekur burtur alla hugsan bygda á vanligt vit og skil, stigvísa menning ígjøgnum almannakunngjørda venju, sókn eftir loysnum í siðvenju og felags virðum, eins og meginreglur fyri góða stjórn ið fólk kenna á sær.

Meira sæst á www.polarlaw.is